Skattskylda leigustarfsmanna og staðgreiðsla af launum þeirra

Í nýlegum dómi Hæstaréttar var ítalskt félag sem hér starfar leyst undan því að halda eftir staðgreiðslu á tekjuskatti og útsvari af hluta launa starfsmanna sem leigðir voru af erlendri starfsmannaleigu. Hefur lítt verið fjallað um þá þætti dóms þessa sem máli skipta m.a. í umræðu um starfshætti viðkomandi ráðningu erlendra leigustarfsmanna. Verður hér reynt að draga aðalatriði málsins saman og greina stöðuna að dómnum gengnum. 

Útibú ítalska félagsins réð til sín erlenda starfsmenn, m.a. ítalska menn, sem skráðir voru sem starfsmenn höfuðstöðva Impregilo á Ítalíu, potúgalska menn, sem ráðnir voru í gegnum starfsmannaleigur í Portúgal og menn frá löndum utan EES en um skattgreiðslur þeirra var ekki ágreiningur. Tvísköttunarsamningur var í gildi milli Íslands og Portúgal en ekki milli Íslands og Ítalíu. 

Félagið taldi að ítalskir og portúgalskir starfsmenn væru ekki skattskyldir hér á landi fyrr en dvalartími þeirra hér hefði náð 183 dögum og því bæri útibúinu ekki að halda eftir staðgreiðslu af launum þeirra. Skattyfirvöld litu hins vegar svo á að þessir hópar væru skattskyldir vegna launa sem þeir fengju fyrir vinnu hér á landi, útibúið væri hinn raunverulegi vinnuveitandi þeirra og bæri því að skila staðgreiðslu. 

Í úrskurði um ágreining þennan staðfesti yfirskattanefnd afstöðu skattyfirvalda í öllum aðalatriðum, þar með að útibúið skyldi greiða staðgreiðslu af öllum launum starfsmanna. Nefndin féllst hins vegar á að ekki bæri að greiða tryggingagjald af launum þeirra starfsmanna, sem framvísa E-101 skírteini um að þeir væru tryggðir á EES svæðinu. 

Félagið undi úrskurði yfirskattanefndar ekki að því er varðaði hina leigðu portúgölsku starfsmenn og kærði þann þátt málsins til héraðsdóms. Krafa þess var að því bæri ekki að skila staðgreiðslu af launum þessara portúgölsku starfsmanna þar sem þeir væru ekki skattskyldir á Íslandi vegna ákvæða í tvísköttunarsamningi ríkjanna. Ennfremur taldi útibúið sig ekki launagreiðanda í skilningi staðgreiðslulaganna og af þeim ástæðum ekki staðgreiðsluskylt. 

Erlendir menn eru skattskyldir hér á landi vegna launa fyrir störf sem unnin eru hér á landi, einnig launa sem greidd eru skv. samningum um útleigu á vinnuafli. Í tvísköttunarsamningum er gert frávik frá þessari reglu ef þrjú skilyrði eru uppfyllt: 1) að dvöl starfsmannsins sé skemmri en 183 dagar, 2) að launin séu ekki greidd af eða vegna vinnuveitandi í starfslandinu og 3) að kostnaðurinn sé ekki gjaldfærður hjá útibúi vinnuveitandans í starfslandinu. 

Kærandi taldi að þessi skilyrði væru öll uppfyllt. Skattyfirvöld andmæltu því og studdu mál sitt þeim rökum að útibúið væri raunverulegur vinnuveitandi starfsmannanna. Var það byggt á sjónarmiðum um túlkun á tvísköttunarsamningum svo sem því hver fer með verkstjórn, hver ráði vinnustaðnum, hver beri ábyrgð á verkinu o.fl. 

Héraðsdómur féllst á með skattyfirvöldum að útibúið hafi verið vinnuveitandi portúgölsku starfsmannanna í skilningi tvísköttunarsamningsins milli Íslands og Portúgals og  starfsmennirnir því skattskyldir hér á landi. Ennfremur að ekki bæri að leggja annan skilning í hugtakið launagreiðandi í staðgreiðslulögunum en í hugtakið vinnuveitandi í tvísköttunarsamningnum. Bæri útibúinu því að halda eftir og skila staðgreiðslu. Þessum dómi áfrýjaði félagið til Hæstaréttar. 

Hæstaréttur tók á tveimur álitaefnum. Í fyrsta lagi. Eru erlendir leigustarfsmenn frá samningsríki sem dvelja hér skemur en 183 daga skattskyldir hér á landi? Í öðru lagi. Ber hinum innlenda leigutaka að skila staðgreiðslu af launum þeirra? Hæstaréttur var sammála héraðsdómi um skattskyldu starfsmannannanna. Hvað síðara atriðið varðar snýr Hæstiréttur dómi héraðsdóms við og telur hugtakið launagreiðandi í staðgreiðslulögunum þrengra en hugtakið vinnuveitandi í tvísköttunarsamningum. Því verði ekki lögð staðgreiðsluskylda á leigutakann.  

Þær niðurstöður sem fyrir liggja í máli þessu hafa skýrt skattareglur. Ágreiningur var í upphafi víðtækur. Á vegferð málsins hafa þessi atriði skýrst eitt af öðru. Samandregin niðurstaða úr málarekstrinum er þessi: 

• Erlendir menn sem starfa hér á landi eru skattskyldir hér þótt dvöl þeirra sé minni en 183 dagar og þótt starfsmennirnir séu:

• skráðir starfsmenn höfuðstöðva erlendis og þiggi laun sín þaðan.
• teknir á leigu frá erlendri vinnuleigu ef íslenski aðilinn telst raunverulegur vinnuveitandi þeirra.

• Þrátt fyrir skattskyldu leigustarfsmanna ber innlendum vinnuveitanda ekki skylda til að skila staðgreiðslu til ríkissjóða nema af þeim launum sem hann ákveður og greiðir.
• Ekki ber að greiða tryggingargjaldi af launum ef framvísað er svokölluðu E-101 vottorði. 

Staðan eftir þennan dóm er því sú að erlendir starfsmenn íslenskra vinnuveitenda, ráðnir eða leigðir, eru skattskyldir á Íslandi vegna launa sem þeir fá fyrir vinnu hér á landi. Vinnuveitandinn hér á landi er staðgreiðsluskyldur vegna þeirra nema af launum leigustarfsmanna að því leyti sem þau eru ákveðin og greidd af vinnuleigunni.  

Hér er um augljóst misræmi að ræða sem engum er til hagsbóta. Án staðgreiðslu sæta starfsmennirnir  skattlagningu eftir á. Vinnuveitandinn er hins vegar eftir sem áður ábyrgur fyrir skattgreiðslum þeirra skv. 116. gr. tekjuskattslaganna.  

Erlendu leigustarfsmennirnir eru skattskyldir hér vegna starfa hér á landi eins þótt launin séu greidd af erlendri vinnuleigu. Greiðslan leigutakans til vinnuleigunnar telst ekki launagreiðsla hjá honum en er greiðsla fyrir fyrir þjónustu sem vinnuleigan innir af hendi hér á landi. Af greiðslum fyrir slíka þjónustu ber að greiða 15% tekjuskatt sbr. 3. tl. 3. gr. tekjuskattslaganna. Kaupanda þjónustunnar ber að halda eftir staðgreiðslu skv. 2. gr. staðgreiðslulaganna.  

Í ljósi þessa má spyrja hvort barátta hins erlenda fyrirtækis hafi ekki frá upphafi byggst á misskilningi. Því verður ekki ætlað að hafa ráðgert að haga launagreiðslum með þeim hætti að starfsmenn kæmust hjá eðlilegum skattgreiðslum bæði hér og erlendis og að fyrirtækið nyti þess í lægri launagreiðslum. Að slíkri ætlan frátalinni eru augljóst að hagsmunum þess og allra aðila var og er best borgið með því að sama regla gildi um skatta og staðgreiðslur allra starfsmanna hvernig svo sem þeir eru ráðnir til starfa eins og lagt er til í nýlegu frumvarpi fjármálaráðherra.

Athugasemdir

[Gísli Hjálmar , 25.10.2007 kl. 16:17]

Takk fyrir alveg sérlega góða pistla.

bkv, GHs

[Höskuldur Höskuldsson (IP-tala skráð) 25.10.2007 kl. 16:34]

Þakka þér Indriði, fyrir frábæra pistla.

 Með beztu kveðjum,

Hösk. Hösk.